منابع اجتهاد در فقه شیعه(4)
جمعه, ۳۰ فروردين ۱۳۹۸، ۰۸:۰۷ ق.ظ
سنت
3- تقریر معصوم:
تایید و امضای گفتار یا عمل دیگران از سوی معصومین علیهمالسلام را «تقریر معصوم» میگویند.
کیفیت تقریر بدین صورت است که اگر سخنی در حضور معصوم گفته میشد و یا عملی در محضرشان صورت میگرفت که مورد تایید و رضایت آنان بود، به گونهای رضایت و تائید خویش را در مقابل آن ابراز میداشتند. مثلا چنانچه در حضور معصوم به شکلی وضو میگرفتند یا نماز میخواندند، یا سخنی را میگفتند و یا نسبتی را میدادند و حضرت در برابر آن سکوت میکردند، این سکوت نشانه تایید و رضایت معصوم از آن عمل یا سخن میباشد که بدان «تقریر» گفته می شود. زیرا اگر آن سخن و یا آن عمل از نظر شرعی اشتباه میبود معصوم باید از آن جلوگیری میفرمودند، چون امر به معروف و نهی از منکر واجب است و معصوم هیچ گاه واجبی را ترک نمیکنند.
از مثالهای تاریخی برای تقریر معصوم میتوان سکوت حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام در برابر نظریات و موضعگیریهای ابوذر علیه حکومت عثمان و سکوت امام باقر علیه السلام در مقابل قیام برادرش زید بن علی را ذکر کرد.
باید توجه نمود عملی که در محضر معصوم انجام میگیرد گاهی یک عمل «شخصی» و «فردی» و در مورد مساله معینی است مانند این که فردی مسح سرش را از پایین به بالا انجام میدهد و امام چیزی نمیگوید. و گاهی یک عمل «نوعی» است مثل این که سیره و روش عقلا بر این اصل قرار گرفته است که ظاهر سخن گوینده را ملاک و میزان قرار میدهند و شرع مقدس اسلام و معصومین علیهمالسلام نیز از این سیره و عمل جلوگیری نکرده و سکوت نمودهاند. این سکوتها خود نوعی «تقریر» است که بر صحت مسح سر و سیره عقلا دلالت میکند.
- ۹۸/۰۱/۳۰